Heilige Johannes de Voorloper

Geplaatst op 7 augustus 2006

Heiligen

De afbeelding

Ook wel Johannes de Doper genaamd, naar een Griekse icoon uit de 17e eeuw.

Sinds de dertiende eeuw wordt Johannes de Voorloper op Byzantijnse iconen afgebeeld als een engel, voorzien van machtige vleugels. Het Griekse ‘angelos’ betekent ‘bode’ of ‘voorloper’. In de orthodoxe kerk wordt hiermee de nadruk gelegd op de wegbereidende taak die Johannes voor Christus heeft. Dit icoontype wordt daarom ook wel ‘Johannes, engel in de woestijn’ genoemd.

Johannes draagt als onderkleed een kameelharen vel; in navolging daarvan werd door monniken later vaak bij wijze van penitentie een dergelijk vel onder hun kledij gedragen, wat niet bepaald aangenaam aanvoelde.Verder heeft Johannes een staf in de vorm van een kruis.
Karakteristiek voor een icoon van Johannes de Voorloper is verder zijn verwilderde haardos en zijn uit plukken bestaande baard.

Op de grond vóór hem staat een kelk met zijn hoofd, verwijzend naar de manier waarop Johannes is gedood. Na zijn gevangenneming zou Johannes op verzoek van Salomé, de stiefdochter van koning Herodes, worden onthoofd. De bijl tegen de stam van de boom, waarvan één tak is afgehouwen, verwijst naar Matteüs 3,10 waarin Johannes tegen de Farizeeën en Saducceeën zegt: ‘De bijl ligt al aan de wortel van de boom; iedere boom die geen goede vrucht draagt, wordt omgehakt en in het vuur geworpen’.

Links boven is een zegenende God te zien, een zgn. ‘Dextra Domini’, verschijnend in een hemelsegment. De gestileerd weergegeven bergen van de woestijn op de achtergrond hebben een blokachtige opbouw, met horizontale vlakken en verticale spleten.

Inscripties

In de linkerhand houdt Johannes een geopende schriftrol met de tekst:

‘Bekeert u, want het Rijk der Hemelen is nabij’.

De andere inscriptie luidt: De Heilige Johannes de Voorloper.

08-2006