Heilige Lukas die de Moeder Gods schildert

Geplaatst op 25 juni 2019

Heiligen

De naam ‘Lukas’ of ‘Lucas’ is afgeleid van ‘ lux’, ‘licht’ (latijn).
Lukas, een bekeerling uit Antiochië, zou als arts in het gevolg van Paulus hebben gewerkt. Hij is een van de vier evangelisten; hij schreef het derde evangelie en de Handelingen der apostelen. In zijn evangelie, dat waarschijnlijk dateert van na het jaar 70,  schrijft hij uitgebreid over de boodschap aan Maria en over de jeugdjaren van Christus. Dit in tegenstelling tot de andere evangelisten. Waarschijnlijk vormt dit gegeven de oorsprong van een legende uit de 6e eeuw, waarin wordt verhaald dat Lucas het portret van Maria, de Moeder Gods, geschilderd zou hebben (Lukasbeeld).

Meer aannemelijk is dat Lukas met woorden heeft beschreven, wat iconenschilders in later eeuwen hebben geschilderd. ‘Grafein’ betekent in het Grieks, de taal waarin het Lukasevangelie mogelijk oorspronkelijk geschreven is, zowel ‘schrijven’ als ‘schilderen’.

Lukas stierf waarschijnlijk op 84-jarige leeftijd in Boëtië. Zijn gebeente werd in de 4e eeuw naar Constantinopel overgebracht. Hij is de patroonheilige van medici, slagers, schilders en kunstenaars. Veel middeleeuwse schilders gilden droegen zijn naam.
Zowel in het oosten als in het westen bestaan talrijke afbeeldingen van Lucas, die een portret van de Moeder Gods met haar Zoon aan het schilderen is.
In de S. Maria Maggiore in Rome wordt een icoon vereerd, die van zijn hand afkomstig zou zijn (maar die dateert uit de 13e eeuw).

In het gebed van de iconenschilder staat:

‘Door de heilige Geest hebt Gij uw apostel en evangelist Lukas verlicht, zodat hij de schoonheid kon weergeven van uw heilige Moeder, terwijl ze u als klein kind in de armen hield.’

De afbeelding
Op deze icoon zit Lukas achter een schildersezel, terwijl de Moeder Gods met haar Zoon voor hem poseert. Hij wordt bij het schilderen geholpen door een engel. De icoon op de ezel is een afbeelding van de Moeder Gods van de Tederheid (Vladimirskaja).

Inscripties
СВЯТЫЙ АПОСТОЛ ЛУКА ПИШЄТ ИКОНУ БОГОМАТЄРИ
(de heilige apostel Lukas schildert de Moeder Gods)

CB АП ЛУКА (De heilige apostel Lukas)
MΡ θY (Meter Theou, ‘Moeder Gods’)
IC XC (Jezus Christus)
‘O ω H (in het aureool van Christus) betekent: ‘Hij Die Is’, ‘De Zijnde’

 

 

Deze icoon is te koop.
Neem contact op met Liesbeth