Heilige Oda en Heilige Lambertus

Geplaatst op 10 april 2013

Heiligen

De afbeelding

De heilige Oda (ook wel Oede of Oude) was de dochter van een Schotse koning. Ze leefde aan het eind van de 7e eeuw († 28-11-713?). Ze was heel mooi, maar blind. Haar vader zond haar naar het graf van de heilige Lambertus in Luik, want hij had gehoord dat daar wonderbare genezingen zouden hebben plaats gevonden. Oda reisde af naar Luik, bezocht het graf van Lambertus en was genezen. Teruggekomen in Schotland, wilde haar vader dat ze zou trouwen, maar Oda wilde haar leven aan God wijden. Omdat haar vader haar tot een huwelijk wilde dwingen, vluchtte ze met een dienares naar het vasteland. Via vele omzwervingen kwam ze terecht in Taxandria (Brabant) in de buurt van het plaatsje Rode. De bevolking aldaar bouwde een hutje, waarin de twee vrouwen gingen wonen. Enkele jaren later werd Oda ernstig ziek en stierf. Boven haar graf verscheen later een helder licht ten teken dat ze een heilige was. Haar verering houdt verband met de opkomst van de plaats Sint-Oedenrode, die in 1232 stadsrechten kreeg. Oda wordt aangeroepen als beschermheilige tegen allerlei ziekten, maar speciaal tegen oogziekten en blindheid.
Volgens een latere legende zou ze zich pas vlak voor haar dood in Sint-Oedenrode hebben gevestigd, en zou ze eerst naar de omgeving van Venray zijn gegaan, waar ze met haar dienares in een hutje op de hei zou hebben gewoond. Luid kwetterende vogels op het dak maakten de bevolking van Venray attent op de aanwezigheid van de twee vrouwen, welke daarop lastig werden gevallen door een aantal mannen. Daarom trokken Oda en haar dienares verder naar de omgeving van Weert. De Schotse koning, vader van Oda, kwam de twee gevluchte vrouwen op het spoor, maar toen hij het hutje naderde werd hij aangevallen door eksters, waardoor hij zijn dichter niet mee terug kon nemen.

De heilige is op deze icoon afgebeeld met een tak waarop een ekster zit in de rechter hand. Ze is eenvoudig gekleed. Haar feestdag is 28 november.

De heilige Lambertus (van Maastricht / Luik) stierf in 705. Hij was rond 650 in Maastricht geboren als zoon van een adellijke familie. Hij kreeg een goede opleiding, onder andere van bisschop Theodardus. Toen deze in 672 werd vermoord in de buurt van Speyer, volgde hij zijn leermeester op als bisschop. Hij deed alle mogelijke moeite de stoffelijke resten van zijn voorganger naar Luik te laten brengen, zodat er pelgrimstochten naar diens graf in Luik zouden kunnen worden gehouden. Toen de Karolingers aan de macht kwamen, viel de Merovingische Lambertus in ongenade. Hij trok zich terug in een klooster in Stavelot, waar hij een sober leven leidde. Nadat het politiek tij rond 685 gekeerd was, kreeg hij zijn bisschoppelijke zetel in Maastricht terug. Later verhuisde hij van Maastricht naar Luik. Hij stierf een gewelddadige dood, omdat hij de overspelige vorst Pepijn van Herstal en diens concubine Alpaïs, na herhaaldelijke waarschuwing hun relatie te beëindigen, in de kerkelijke ban had gedaan. Daarop huurde Alpaïs twee moordenaars in, die op het dak klommen toen Lambertus lag te slapen. Een van hen liet door een gat in het dak een zwaard naar beneden vallen, dat Lambertus onthoofdde. Ook twee leerlingen van de heilige werden gedood. Dit gebeurde in 705. Hij werd als bisschop opgevolgd door zijn leerling Sint Hubertus. De stoffelijke resten van Lambertus werden, na eerst in Maastricht te zijn begraven, later overgebracht naar Luik en bijgezet in de kerk die aan hem is gewijd (31 mei 716). Luik werd een bedevaartsoord, waar vooral blinden naartoe trokken om genezen te worden. Zo ook de Schotse koningsdochter Oda.

Lambertus is op deze icoon afgebeeld als bisschop met mijter, staf en tabberd. Verder is Lambertus te herkennen aan de zogeheten ‘rationale’ (= een brede kraag of schoudermantel, overblijfsel van de Efod, dracht van de joodse hogepriester), hier met kruisen versierd. In de linker hand houdt hij een bisschopsstaf en in de rechter hand een evangelieboek.

Inscripties

H A OΔΑ (De heilige Oda)

Ο Α ΛΑΜΒΕΡΤΟΣ (De heilige Lambertus)

04-2013