Christus Pantocrator

Geplaatst op 1 juni 2012

Christus

Naar een icoon van Andrej Rubljev.

De afbeelding

Dit is een fragment van een icoon die rond 1410 is geschilderd door Andrei Rublev voor de iconostase van de kathedraal van Zvenigorod, Rusland. De icoon werd in 1918 in Zvenigorod ontdekt, samen met een icoon van de aartsengel Michaël en een icoon van Paulus, onder de planken vloer van een schuur vlakbij de Kerk van het het Ontslapen van de Moeder Gods. De icoon heeft deel uitgemaakt van de zogenaamde Deësisrij, een rij iconen waarbij Christus wordt geflankeerd door de Moeder Gods aan de ene kant, en Johannes de Voorloper aan de andere kant. Aan weerszijden daarvan bevinden zich meestal de aartsengelen Gabriël en Michaël.

Christus Pantocrator is een afbeelding van Christus als ‘Hij die alles geschapen heeft en over het universum heerst’. In de vroege middeleeuwen kwam deze afbeelding veel voor in de koepels en apsissen van kerken en kathedralen. Pas in de late middeleeuwen komt hij ook voor op iconen.

Christus als Pantocrator is frontaal afgebeeld en heeft een plechtige strenge uitstraling. Uit Zijn blik stralen wijsheid en mededogen. Zijn rechterhand (hier niet te zien) is zegenend opgeheven, waarbij de drie op elkaar gelegde vingers de heilige Drie-eenheid symboliseren. In Zijn linkerhand (ontbreekt hier ook) heeft hij een rijk versierd evangelieboek.

Hij is gekleed in een rode chiton (onderkleed), symbool voor Zijn goddelijke natuur, en een blauwe himation (bovenkleed), symbool van Zijn menselijke natuur.

Op deze icoon is het aureool verdwenen, maar het is gebruikelijk dat Christus een gouden aureool heeft met het opschrift ‘ ‘O ω Ν’ (‘De Zijnde’). De kruisvorm in het aureool, met maar aan één kant een dubbele lijn, duidt op de dubbele natuur van Christus.

Andrei Rublev

Andrei Rublev (ca. 1370-1430) werd al tijdens zijn leven beschouwd als de grootste onder de iconenschilders. Hij is bekend om zijn prachtige, onconventionele kleurencombinaties en harmonieuze composities die een diepe innerlijke rust uitstralen. De geschilderde gezichten hebben een serene vriendelijkheid en zijn geschilderd in heldere kleuren.

In 1405 heeft hij met Feofan Grek de Annunciatiekathedraal in Moskou beschilderd. Rublev was al heel jong als monnik toegetreden tot het Triniteitsklooster in Zagorsk, dat gesticht was door Sergej van Radonež. In de kronieken van het klooster wordt hij beschreven als nederig en ‘vol vreugde en klaarheid’. Later trad hij in in het Andronikovklooster in Moskou, waar hij in 1430 stierf. Hij was een voorbeeld voor vele generaties schilders na hem.

Zijn beroemdste icoon is waarschijnlijk de Oudtestamentische triniteit, die hij schilderde voor het klooster van Sergej van Radonež. Reeds kort na zijn dood achtte men zijn iconen zowel letterlijk als figuurlijk hun gewicht in goud waard.

Andrej Rublev is heilig verklaard door de Russische Kerk. Er is een film gemaakt over zijn leven door Andrei Tarkovsky.

06-2012

Deze icoon is te koop.
Neem contact op met Liesbeth