Heilige Nikolaas van Zarajsk met vita

Geplaatst op 22 april 2008

Heiligen

De afbeelding

Naar een icoon uit Noord-Rusland, tweede helft 16de eeuw

In het midden van de icoon is de heilige Nikolaas ten voeten uit afgebeeld. Hij is als bisschop gekleed in een met kruisen versierd kazuifel (felonion), een witte stola (omophorion), een donker onderkleed (sticharion), een goudkleurige stola (epitrachilion) en een ruitvormige doek (epichatonion). Met zijn rechterhand maakt hij een zegenend gebaar; in zijn linkerhand houdt hij een gesloten evangelieboek in een doek. Als Nikolaas op deze wijze is afgebeeld, behoort de icoon tot het type “Nikolaas van Zarajsk” (of Zaraisk). Zarajsk is een plaatsje in Rusland. Het oerbeeld van deze icoon zou rond 1230 op wonderbaarlijke wijze vanuit de Krim in Zarajsk verschenen zijn.

Links- en rechtsboven de heilige zijn, in wolken, Christus en de Moeder Gods afgebeeld. Dit is een verwijzing naar het wonder tijdens het concilie, in de kathedraal van Nicea, in het jaar 325. Nikolaas zou bij een ruzie de ketter Arius op de wang hebben geslagen. De overige bisschoppen veroordeelden dat en lieten hem uit zijn ambt zetten en in een kerker opsluiten. Maar ’s nachts verschenen Christus en Maria aan de heilige Nikolaas om hem de tekenen van zijn ambt (stola en evangelieboek) weer te overhandigden.

Rondom de heilige zijn afbeeldingen uit het leven van Nikolaas te zien. Van links naar rechts en van boven naar beneden zijn dit:

01. de geboorte van Nikolaas

02. de doop van Nikolaas

03. de genezing van een blinde

04. de genezing van een man met een lamme (verdorde) hand

05. de religieuze opvoeding van Nikolaas (kloosterschool)

06. Nikolaas verdrijft de duivel uit een waterbron en uit een boom

07. Nikolaas treedt in in het klooster

08. redding van drie klooplui tijdens een storm

09. Nikolaas wordt tot bisschop gewijd

10. de redding van Dmitrij van de verdrinkingsdood in de Dnjepr

11. Nikolaas verschijnt in een droom aan keizer Constantijn en maant hem veroordeelden niet te doden

12. Nikolaas bezoekt drie mannen, die door Constantijn zijn veroordeeld, in hun kerker

13. Nikolaas verhindert de terechtstelling van de drie ter dood veroordeelden

14. Nikolaas brengt Vasilij, de zoon van Agrik, die gevangen was door de Saracenen terug bij zijn ouders

15. De begrafenis van de heilige Nikolaas

16. De relieken van Nikolaas worden uit Myra in Lycië naar Bari in Italië gebracht

Een Vita-icoon heeft als taak het leven van een heilig persoon uit te beelden. ‘Vita’ betekent ‘leven’ in het Latijn.

Vita-iconen kunnen op een drietal manieren ingedeeld zijn:

de heilige is in het midden afgebeeld, met daaromheen kleinere taferelen uit zijn leven

de gebeurtenissen uit het heiligenleven worden in één afbeelding (synopsis) verenigd

de gebeurtenissen zijn in boven elkaar liggende stroken afgebeeld

Andere iconen van de heilige Nikolaas:

Heilige Nikolaas van de Deur

Heilige Nikolaas

Heilige Nikolaaas ten halve lijve

Heilige Nikolaas

04-2008