Kruisicoon

Geplaatst op 1 april 2012

Christus, Feestdagen

Achtkantig Russisch kruis.

De afbeelding

De kruisiging van Christus behoort niet tot de ‘Dodekaorton’, de ‘Rij van de Twaalf Feesten’. In de Orthodoxe Kerk staan vreugde en verlossing centraal en niet het lijden van Christus. Lijden en kruisiging zijn echter wel voorwaarden voor de verlossing die met Pasen plaats vindt.

Christus aan het kruis is een teken van hoop. De goddelijke Christus is onoverwinnelijk en eeuwig, slechts het menselijke in Christus sterft. Op de kruisicoon wordt Christus dan ook niet totaal ontredderd en gebroken afgebeeld. Aan de voet van het kruis is een groene struik of boom te zien, symbool voor het nieuwe leven. Links en rechts van Christus zijn de lans, waarmee hij is doorboord, en een stok (rietstengel) met een spons te zien. Uit de wond sijpelt bloed en water.

Bovenaan op de kruisicoon is het heilig Mandylion afgebeeld, met daaronder de treurende aartsengelen Gabriël en Michaël. In de linker en rechter benedenhoek staan de maan (links) en de zon (rechts). Bij het sterven van Christus zou de zon verduisterd zijn en zou de maan zich hebben afgewend als teken dat de hemel in rouw gedompeld was.

Links en rechts op de grote dwarsbalk van het kruis zijn de Moeder Gods en Johannes te zien. Net zoals bij een deësis staat de Moeder Gods links en Johannes rechts. De schuine dwarsbalk (suppadaneum) kan gezien worden als het symbool voor een weegschaal van goed en kwaad. Aan de zijde die omhoog wijst werd de goede moordenaar gekruisigd, aan de andere (neergaande) zijde de slechte moordenaar.

Het graf van Adam, de eerste mens, bevindt zich onder de Calvarieberg, waar het kruis op geplaatst is. Zijn schedel en enkele beenderen zijn te zien. Adam (en met hem de hele mensheid) wordt door het bloed van Christus verlost.

Inscripies

De volgende inscripties zijn op de icoon te vinden:

In de aureolen van Christus: H OO N(‘Hij die is’, ‘De Zijnde’)
IC XC (‘Jezus Christus’)

Bij de aartsengelen: MI (Michaël) en ΓΑ (Gabriël)
Bij de maan staat: ЛУНА (‘Luna’, maan)
Bij de zon staat: СОЛЦE (‘Solntsje’, zon)

In de kleine dwarsbalk van het kruis: I N T S N (‘Jezus van Nazareth, Koning der Joden’)
Bij de Moeder Gods: MP ϴY(Moeder Gods)
Bij Johannes: I Ѡ (Johannes)
Boven de armen van de gekruisigde Christus: ‘Zoon van God’

Onder op de dwarsbalk:
Kpecty Tвoeмy ПоклонЯeмcЯ
Хpиcтe и свЯтоe воскрeсeниe Tвоe слaвим
(Wij buigen ons voor uw kruis, Heerser; uw heilige verrijzenis bezingen wij)

Bij de lans (links) staat: К(van ‘kopijo’ of ‘kihas’, lans)
Bij de stengel (rechts) staat: T (van ’trost’, stok of stengel)

Op het suppadaneum, naast de voeten van Christus staat: NHKA (‘Побeдa’, overwint)
In het onderste deel van het kruis een afkorting van Г poб paбa Бoжъero (‘Graf van Gods knecht’)

ГA bij de schedel betekent ‘Hoofd van Adam'(Г oлoвa Aдaмa)

Andere kruisicoon van mijn hand

04-2012